Baseball nie ma daty swojego początku. Nie ma też jednoznacznej opinii na temat gry, która dała mu początki – czy był to krykiet, czy też tzw. runders, w którą grano w USA w XVIII wieku. Pierwsze spisane zasady gry pochodzą dopiero z 1845 roku, kiedy to w Nowym Jorku założono klub o nazwie Kickerbockers. Autorem kodyfikacji przepisów baseballa był Alexander Cartwright. Oczywiście zasady gry w baseball sformułowane przez niego były inne, niż te które obowiązują dzisiaj. Jednak podstawowe reguły obowiązują nadal do dnia dzisiejszego. Jeżeli mieszkasz w USA i nie byłeś na meczu baseballa musisz to zrobić jak najszybciej.
Baseball USA – nie tylko sport
W tej grze nie ma remisu, choć w historii jeden się zdarzył. Wielu kojarzy się ona z żuciem tytoniu, a same zasady wywodzą się ponoć od krykieta. Jest wiele ciekawostek związanych z baseballem, grą, która można określić mianem sztandarowej dyscypliny Stanów Zjednoczonych (oczywiście obok amerykańskiego footballu i koszykówki NBA rzecz jasna).
W polskiej pisowni możemy spotkać się ze spolszczeniami takimi jak: bejsbol, kil bejsbolowy, lub czapka bejsbolówka lub czapka bejsbolowa. Obie formy językowe są poprawne, zarówno angielska jak i polskie spolszczenie tego angielskiego słowa.
Cytat: „Obie formy są poprawne. Baseball (bejsbol) to gra zespołowa polegająca na odbijaniu piłki drewnianym kijem, szczególnie popularna w Ameryce Północnej”
Pierwsza liga baseballa
Pierwsza liga baseballa o nazwie National League of Professional Base Ball Clubs, powstała już w 1847 roku. Dalszy rozwój baseballowego świata ostatecznie doprowadził do wykształcenia się dwóch konkurujących ze sobą na początku lig: National Baseballe League i American Baseball Association.
Na początku XX wieku dwie najważniejsze ligi wraz z mniejszymi podpisały ważne porozumienie. Na jego bazie uregulowano system rozgrywek, warunki zasady transferów, wtedy również zapoczątkowano rozgrywki pucharowe pomiędzy zwycięzcami lig zwane World Series. To Mistrzostwa Ameryki Północnej w baseballu.
Rozpęd popularności gry
Obecnie to jedna z najpopularniejszych gier zespołowych w Stanach Zjednoczonych Ameryki Północnej. Potężna infrastruktura, miliony kibiców i sportowcy, którzy są narodowymi idolami, stanowią o istotności tej dyscypliny w sporcie USA. Popularność baseball’a miała swoje początki w połowie XIX wieku, są dowody na to, że w trakcie wojny secesyjnej żołnierze rozgrywali mecze w obozach armii Północy i Południa. W latach trzydziestych XIX wieku istniała już prężnie działająca zawodowa liga, która zrzeszała dziesięć profesjonalnych drużyn.
Liga zajmowała się zasadami zawierania kontraktów między drużynami a zawodnikami, organizowała rozgrywki w ramach ligi i walczyła z hazardem. Kibice obstawiali wyniki gier, co wywoływało możliwość sprzedawania meczów i zjawisko korupcji.
W lidze obecny był rasizm, ciemnoskórzy w drużynach występowali jako Indianie lub mieszkańcy Karaibów. Segregacja rasowa, utrudniająca czarnym zawodnikom grę w ligach zawodowych, wywołała powstanie tzw. The Negro Leagues, w których grali wyłącznie Afroamerykanie. Dopiero po II wojnie światowej ta praktyka w stosunku do Afroamerykanów została zawieszona. A właściwie w praktyce stało się to wiele lat później.
Lata 20-te XX wieku
Właśnie w tym czasie zaczęto rozbudowywać infrastrukturę sportowa dla baseball’a, a poziom popularności samej gry osiągnął niezwykłą popularność wśród Amerykanów. W baseball’a grali zarówno amatorzy, jak i zawodowcy, dzieci i starsi.
Wielkie, mieszczące wiele tysięcy kibiców areny sportowe stawiano w większych miastach, a w miastach – przy szkołach, w parkach, osiedlach – zaczęło powstawać mniejsze boiska.
Wysokie ceny osiągał sprzęt do uprawiania baseball’a, a zwłaszcza piłek.
Ten czas nazwany został The Dead Ball Era, ze względu na to, że gracze używali nawet zepsutych piłek. Efekt był zły, wyniki meczów można było trudniej przewidzieć, były też niskopunktowe. Co więcej, wpływ na to miały też większe niż wcześniej rozmiary boisk do baseballa, oraz surowe restrykcje dla miotaczy, którzy wcześniej mogli uszkadzać czy ślinić piłki.Zmieniły to przepisy, które pozwoliły na używanie piłek nawet gorszej jakości i ich wymianę w trakcie meczu Inne też zliberalizowano.
Po II wojnie światowej
Mówi się, że okres powojenny to dla amerykańskiego baseball’u lata świetności i niesamowitego rozkwitu. Dyscyplina ta zdominowała amerykański sport, wtedy również zaczęły się kariery gwiazd baseball’a na niespotykaną dotąd skalę – najlepsi gracze otaczani byli sławą i podpisywali milionowe kontrakty. Sama gra rozprzestrzenia się w tym okresie na całe Stany Zjednoczone, z sukcesem podbijając również ich zachodnią część w tym stan Kalifornia i Oregon.
Strajki
Popularność baseballa zmalała w latach 80-tych i 90-tych XX wieku. Był to efekt strajków, do jakich doszło za pośrednictwem zawodników, grających w słabszych ligach i narzekających na uposażenia. Niezadowolenie ze zróżnicowania wysokości kontraktów wzrastało, aż z czasem doprowadziło do strajku w 1981 roku. Trwał on blisko dwa miesiące, w wyniku czego nie rozegrano ponad 700 gier.
W ligach zorganizowano mediacje, które doprowadziły do polubownych rozwiązań. Jednak napięcia nie wyeliminowano, stąd już z początkiem lat 90-tych znów nastroje były różne. Kolejny strajk w 1994 roku doprowadził do dezorganizacji całego sezonu ligowego. Powodem strajków był nałożony na kluby z problemami finansowymi system górnej granicy zarobków. Zawodnicy nie byli z tego powodu zadowoleni, bo ograniczeniom podlegały ich uposażenia. Uważali to rozwiązanie za niesprawiedliwe.
W tym czasie Amerykanie odkryli swój nowy obiekt sportowego zainteresowania – przede wszystkim football, a tuż po nim koszykówkę. Swoje skrzydła rozwinął też hokej zawodowy NHL. Kibice odchodzili od baseball’a na rzecz nowych dyscyplin i nowych idoli, których otaczali kultem. Tej utraty popularności baseball już nigdy nie odrobił.
Na trybunach baseballowych aren było pustawo, wysokie kontrakty zawodników zaczęły odchodzić w niepamięć.
Obecnie w Stanach Zjednoczonych, mimo wielu organizacyjnych problemów ligowych, baseball jest nadal jedną z czterech najpopularniejszych dyscyplin zespołowych w sporcie Stanów Zjednoczonych. To dyscyplina familijna, na mecze przychodzą całe rodziny, grają pokolenia, ojcowie swoją pasję przekazują synom.
Miotacze a olimpiada
Baseball zagościł na Olimpiadzie dopiero w 1992 roku. Wcześniej mecze baseballowe na Igrzyskach Olimpijskich rozgrywano jako pokazowe – aż sześciokrotnie. W 2005 roku baseball został jednak skreślony z oficjalnego programu igrzysk, co uzasadniano niskim wskaźnikiem oglądalności na świecie i ogromnymi kosztami budowy specjalnych boisk.
W trakcie pięciu Igrzysk z baseballem jako dyscypliną olimpijską trzy raz po złoto olimpijskie sięgnęli Kubańczycy, raz Koreańczycy i tylko raz Amerykanie. Sprzeciwiała się temu Międzynarodowa Federacja Baseballu, uzasadniająca, że wycofanie gry z Igrzysk zahamuje jej rozwój i popularyzację na świecie. Do powrotu gry na Olimpiadę jednak do tej pory nie doszło.
Elementy stroju czyli czapka bejsbolówka
To właśnie ze względu na ubiór zawodników baseballu czapki z daszkiem noszone na całym świecie określa się mianem bejsbolówek. Charakterystyczne stroje zawodników baseballa to bluzy z długimi rękawami, długie spodnie i wysokie skarpety.
Trykotowe ubiory różnych drużyn mają inny krój, barwę i emblematy. Na podeszwach sportowych butów widać charakterystyczne blaszki, co ma zwiększać ich przyczepność. Czapka z daszkiem to znak rozpoznawczy bejsbolisty oraz kibica. Nie każda – musi mieć stosunkowo szeroki daszek i chronić twarz przed słońcem.
Na ogół też w tylnej części wszywana jest siateczka, aby zwiększyć przewiewność tego nakrycia głowy.
Prawie każda baseballowa drużyna ma swój znak firmowy, logo oraz maskotkę, której miniaturki sprzedawane są jako pluszowe zabawki – oryginał to zawsze osoba przebrana w odpowiedni strój i zachęcająca kibiców w trakcie meczu do aplauzu oraz parodiując sportowców przeciwnej drużyny.
Sprzęt baseballowy
Najważniejszy atrybut baseballisty to oczywiście kij do golfa. Ma kształt stożka z zaokrąglonym końcem oraz uchwytem na obie ręce. Kije baseballowe niegdyś były wyłącznie drewniane, obecnie wykonuje się je również z różnych stopów metali – takie kije używane są wyłącznie podczas rozgrywek ligowych. Aby dobrze trzymać kij, zawodnicy zakładają rękawiczki do odbijania, które ograniczają poślizg kija w dłoniach, zapobiegają odciskom i amortyzują drgania.
Kolejna charakterystyczną dla baseball’a rzeczą jest specjalna rękawica przystosowana do chwytania piłki. Ta z kolei ma kauczukowaty środek owinięty ciasno wieloma splotami sznurka, i obszyta jest skóra lub tworzywem z charakterystycznymi szwami. Pałkarze mają specjalne hełmy, wzmocnione specjalnym materiałem i z osłoną na ucho, chronione tym samym przed nadlatującą piłką.
Cały hełm ma wygląd czapki i ma chronić gracza przed uderzeniem piłki. Łapacz (catcher) musi być wyposażony w cały specjalny strój. Twarz osłonięta jest specjalną jest maską ze stalowych prętów, wśród elementów stroju są też napierśnik i nagolenniki. Kolana łapacza chronią specjalne poduszki. Sędziowie stojący za łapaczami narażeni na ciosy piłka mają podobne stroje, tyle że zawsze w kolorze czarnym.
Baseball’owy diament
Arena do gry w baseball ma kształt fragmentu koła o kącie rozwarcia 90 stopni. Podzielona jest na odróżniające się od siebie kolorem obszary, z których wewnętrzny (nazywany infield) to kwadrat, na ogół wysypany szorstkim, utwardzanym piaskiem w rdzawym kolorze.
Na jego czterech rogach ulokowane są tzw. bazy. Odległość między bazami wynosi dokładnie 27,43 metra. Bazy w trakcie meczu są „zdobywane” przez zawodników. To rodzaj twardych poduszek o długości jednej stopy (ok. 30 cm). Wierzchołek kąta prostego stanowi bazę domową (home plate). Po prawej stronie od niej lokowana jest pierwsza baza (first plate), na przeciwległym wierzchołku bazy domowej druga (second base), a po jego lewej trzecia baza (third base).
Stanowisko łapacza (catcher) znajduje się poza kwadratem, za bazą domową. Piłki w stronę bazy domowej rzuca tzw. pitcher.
Ma on swoje miejsce w pobliżu środka kwadratu, gdzie wydzielony jest środek koła o średnicy 5,49 cm. Zawodnik stoi w środku okręgu, zwykle jest to niewielki wzgórek. Infield dopełnia część koła w tym miejscu. Druga część boiska, tzw. pole zewnętrzne outfield, jest porośnięta trawą. To wycinek koła o średnicy od 88,4 do 121,9 metra. Boisko przypomina kształtem diament, stąd popularna jest taka jego nazwa.
Jak grać w baseball?
W meczu zwycięża drużyna, która po 9 rundach zdobywa najwięcej punktów. Punktuje zawodnik drużyny atakującej po zaliczeniu wszystkich baz, od pierwszej począwszy a na bazie domowej skończywszy. Drużyny są atakującymi w systemie naprzemiennym, wtedy zadaniem atakującego teamu jest zdobycie punktów, a przeciwnicy broniący się im w tym przeszkadzają.
Jeśli chodzi o drużynę będącą w ataku, to zawodnik musi odbić kijem piłkę rzucona przez miotacza. Rzuca kij i biegnie do bazy. Jeśli jej dotyka zanim przeciwnicy złapią piłkę, zalicza ją. W momencie gdy łapacz pochwyci piłkę, biegnący zawodnik musi się zatrzymać. Czasem rzuca się wtedy do najbliższej bazy i zdobywa ja ślizgiem. Choć zasady gry wykluczają możliwość remisu, doszło do niego raz w 150-letniej historii tej dyscypliny.
Na ogół mecz baseballowy podzielony jest na dziewięć tzw. inningów (rundy). Jeśli drużyny w dziewiątym inningu mają równy punktowo wynik, sędzia dyktuje kolejne rundy. Mecz baseballowy mógłby zatem rozgrywać się bez końca. Ale na ogół w kilkadziesiąt minut któraś z drużyn zdobywa zwycięski punkt. Jedynym remisowym i najdłuższym w historii tego sportu meczem był przeprowadzony w 1920 roku pojedynek pomiędzy Brooklyn Robins z Boston Braves. Rozegrano 26 rund i mecz z wynikiem 1:1 przerwano, bo zapadał już zmierzch.
Nie tylko gra
Dlaczego wielu ludziom baseball kojarzy się z żuciem tytoniu? Dyscyplina ta pamięta czasy, kiedy w trakcie meczu sportowcy żuli tytoń w trakcie gry i ostentacyjnie spluwali na boisko. Baseball to nie tylko sport, ale cały nurt kulturowy, który wykształcił się wraz z rosnącą popularnością tej dyscypliny.
Rozgałęził się też na wiele obszarów, takich jak muzyka (utwór Take Me Out to The Ball Game jest grana na ligowych meczach), nakręcono sporo kasowych filmów fabularnych o baseballu i jego sławach – taki jak Fields of dreams czy League of Their Own.
Baseball wykształcił pewne zachowania w trakcie meczu – kibice baseball’a nigdy nie używają przemocy wobec fanów przeciwnej drużyny, nigdy nie dochodzi do bójek czy zniszczeń. Na mecze przychodzą całe wielopokoleniowe rodziny, które wspólnie pasjonują się tym sportem.
Na boiskach baseballowych dochodzi często do oświadczyn i zaręczyn, a na telebimach w trakcie meczów wyświetlane są twarze i nazwiska tych kibiców, którzy właśnie obchodzą swoje urodziny. Stadiony mają specjalne trybuny dla żon i narzeczonych zawodników. Do języka weszło wiele terminów związanych z baseballem których Amerykanie używają na co dzień w języku potocznym.
