Dzisiejsza dyscyplina sportu, jaką jest koszykówka, znacznie różni się od tej, którą uprawiano jeszcze kilkadziesiąt lat temu. A właśnie tyle minęło od powstania amerykańskiej ligi koszykówki NBA. Nieco wcześniej wykształciły się w Stanach Zjednoczonych Ameryki Północnej również inne ligi w tej dyscyplinie, jednak to NBA jest obecnie najbardziej popularną formacją.
NBA koszykówka - Piłką do kosza za ogromne pieniądze
Czas i uwarunkowania wpływały na modyfikację reguł gry, parametrów boiska czy samej piłki. Dziś zawodowi koszykarze w Stanach Zjednoczonych, a zwłaszcza reprezentujący drużyny ligi NBA, to idole, wzorce wielu młodych sportowców. Rzesze fanów poświęcają swoim ulubionym drużynom mnóstwo uwagi, wydają pieniądze na bilety, plakaty i gażdżety. Jaka magia tkwi w amerykańskiej koszykówce, że koszykarze ligi NBA to jedni z najlepiej opłacanych sportowców na świecie?
Konferencje i dywizje NBA
NBA to jedna z czterech największych zawodowych lig sportowych Stanów Zjednoczonych Ameryki Północnej. Polacy, nawet ci najbardziej zainteresowani koszykówką, rzadko kiedy potrafią prawidłowo rozszyfrować ten popularny skrót. A NBA to po prostu Narodowe Stowarzyszenie Koszykarskie czyli National Basketball Association. Jedną z ciekawostek ligi jest fakt, że nie wszystkie zespoły biorące w niej udział wywodzą się ze Stanów Zjednoczonych. Ligę współtworzy 30 zespołów, w tym jeden z Kanady.
Liga podzielona jest na dwie konferencje – Wschodnią i Zachodnią, w ramach których wyodrębnione są tzw. dywizje. W każdej konferencji klasyfikuje się drużyny w trzech dywizjach, a w ramach jednej dywizji występuje pięć drużyn. W Polsce popularność koszykarzy z USA znacznie wzrosła w latach 90-tych, kiedy to mecze ligowe zaczęto transmitować w publicznej telewizji.
Ponadto podawane wtedy jako ciekawostka zarobki zawodowych koszykarzy robiły na polskich (zresztą nie tylko) kibicach ogromne wrażenie. Także na polskich kibolach. Do tej pory gracze biorący udział w lidze NBA są jednymi z najlepiej opłacanych sportowców na świecie.
NBA ponad 70 lat
Ligę powołano do życia w Nowym Jorku w 1946 roku. Za jej utworzeniem stali wtedy właściciele największych aren hokejowych w Stanach Zjednoczonych i Kanadzie. Co ciekawe, NBA nie była pierwszą profesjonalną ligą koszykarską w Stanach Zjednoczonych i nosiła inną niż obecnie nazwę. „Narodowym Stowarzyszeniem Koszykarskim” została po wchłonięciu innej, konkurencyjnej ligi, w trzy lata od powołania do życia. Już jako NBA nowa liga posiadała 17 zespołów.
Pierwszy mecz w historii ligi rozegrany został w kanadyjskim Toronto między drużynami Toronto Huskies a New York Knickerboxers. Kolejne mecze rozgrywane były z reguły w większych miastach – na sportowych arenach miejskich lub w szkołach.
Początkowo liczba drużyn stopniowo malała, schodząc do zaskakująco niskiego poziomu dziewięciu teamów w 1954 roku. Wszystkie z nich wywodziły się z dużych miast (New York Knicks, Boston Celtics, Golden State Warriors, Los Angeles Lakers, Royals/Kings, Detroit Pistons, Atlanta Hawks, oraz Nationals/76ers), a większość istnieje nadal.
Zmniejszanie się rozmiarów ligi było spowodowane odbieraniem koncesji na prowadzenie drużyn małym miastom. Siedziba władz ligi znajduje się obecnie przy słynnej nowojorskiej Piątej Alei. NBA jako dobrze rozbudowany sportowy organizm posiada też swoje studia telewizyjne, które mieszczą się w nieodległym do Nowego Jorku New Jersey.
Rozgrywki NBA
Sezon zasadniczy ligi to 52 mecze w obrębie jednej konferencji. Drużyny ujęte w jednej dywizji rozgrywają ze sobą po cztery gry (daje to w sumie 16 meczów), poza tym po 3 lub 4 mecze w obrębie drużyn z innych dywizji w ramach tej samej konferencji.
Kolejne 30 spotkań rozgrywanych jest z drużynami drugiej konferencji. Taki rozkład powoduje, że dwa razy więcej spotkań rozgrywanych jest przez jedną drużynę „na wyjeździe”, niż w ramach własnej dywizji. Koszykarze grający w drużynach zrzeszonych w lidze dużo podróżują po kraju.
Oprócz sezonu zasadniczego liga NBA to również faza play-offów. W tym czasie wyłaniani są najpierw mistrzowie poszczególnych konferencji. Dobór najlepszych drużyn z danej konferencji następuje na podstawie liczby wygranych i rozegranych spotkań sezonu zasadniczego.
Nie tylko Amerykanie
W skład drużyn biorących udział w lidze NBA wchodzą koszykarze różnych narodowości. Jest wśród nich np. znany wszystkim Polakom Marcin Gortat. Pierwszy mecz zagrał w 2008 roku, po podpisaniu dwuletniego kontraktu z Orlando Magic na sumę 1,1 mln dolarów.
Pół roku później, jako pierwszy z Polaków, zagrał w pierwszej piątce swojego zespołu. Jest również pierwszym Polakiem, który zagrał w finale ligi. Rozstał się z drużyną Orlando Magic przechodząc do Phoenix Suns, a następnie do Washington Wizards. Wcześniej w drużynach NBA grali także inni Polacy – Maciej Lampe, Łukasz Obrzut czy Cezary Trybański.
Pierwszym koszykarzem ligi, który przełamał barierę „etniczną” w lidze, był grający od 1947 roku Wataru Misaka, Amerykanin japońskiego pochodzenia. W tym sezonie właśnie do ligi zaczęli trafiać również Afroamerykanie.
Ważne daty, najlepsi koszykarze
W 1983 roku odnotowany został najwyższy wynik w całej historii ligi. W meczu między Detroit Pistons a Denver Nugets pierwsza z drużyn zdobyła 186 punktów w stosunku do 184 punktów przeciwnika. Mecz trwał aż… 191 minut, z racji podyktowania przez sędziów trzech dogrywek. 33 lata wcześniej Fort Wayne Pistons ograli Mineapolis Lakers …19 do 18, co było z kolei najniższym wynikiem w historii NBA.
W 2006 roku liga NBA obchodziła swoje 60-lecie. Wtedy to dziennikarze największych stacji telewizyjnych wybrali 10 najlepszych drużyn w historii NBA. Śród najlepszych graczy znaleźli się ówcześnie Wilt Chamberlain, Michael Jordan i Dennis Rodman. Chamberlain w 1962 roku, w meczu między Philadelphia Warriors a New York Nicks zdobył dla swojej drużyny aż 100 punktów.
Z kolei Michael Jordan uznawany jest za najbardziej utalentowanego zawodnika ligi. Jako jedyny koszykarz amator zdobył drużynowo tytuł mistrza olimpijskiego, zresztą nawet dwukrotnie, chociaż nie był królem strzelców ani nawet najlepszym strzelcem drużyny na olimpiadach. Jordan to swoista legenda ligi.
Jako 18-ty koszykarz w historii NBA przekroczył granicę 20000 punktów, a jego konferencję prasową, na której obwieścił odejście z ligi, transmitował szereg stacji telewizyjnych, z czego pięć przerwało swoje programy, aby ja transmitować na żywo.
Air Jordan z koszulką o numerze 23, który został zarezerwowany wyłącznie dla niego, w pierwszym meczu w NBA w karierze zdobył zaledwie 16 pkt. Po zdobyciu mistrzostwa NBA Jordan zapalił cygaro. Weszło to już potem w zwyczaj mistrza.
Ostatni jego występ w karierze miał miejsce w 1995 roku – w meczu na cele charytatywne Jordan uzyskał aż 52 punkty. Air Jordan pozostaje zawodnikiem, który osiągnął najwyższą w dziejach przeciętną punktów w jednym meczu (31,5). Drugi na liście jest Wilt Chamberlain ze średnią 30,07. Ale to Air się serii własnych kosmetyków.
Ciekawostki z aren NBA
- Jerry West, menedżer Los Angeles Lakers, a kiedyś zawodnik tej drużyny, to biegnący koszykarz z logo NBA. Do stworzenia symbolu ligi posłużyło zdjęcie zawodnika, wykonane podczas jednego z meczów ligowych.
- Największy odsetek zwycięstw w sezonie w historii – 0,878 – odnotował zespół Chicago Bulls (1995/96). Sezon zaczęli imponująco : 41 – 3. Skończyło się na 72. zwycięstwach i 10 porażkach.
- Koszykarze z Phoenix oddali największą liczbę rzutów osobistych w meczu – 61. Był to mecz z Utah Jazz, który zakończył się po dogrywce (kwiecień 1990).
- Największa ilość celnych rzutów osobistych bez pudła wynosi 39. Rekord należy do Utah Jazz (mecz z Portland w grudniu 1982).
- Najwięcej meczów z rzędu wygrała drużyna Los Angeles Lakers – 33 (od 5 listopada 1971 do 7 stycznia 1972).
- Z powodu złego użycia płynu do prania w sezonie 1995/1996 jedna z pralni w San Antonio sprała czerwone stroje drużyny Chicago Bulls. Po wysuszeniu okazało się, że są różowe. Ze względu na brak zapasowych ubiorów sportowych „Byki” wyszły na parkiet w San Antonio w białych strojach, a gospodarze w czarnych.
- Mierzący 231 cm Gheorghe Muresan był najwyższym graczem w historii NBA. Jego ojciec miał tylko 175 cm wzrostu, a matka – 170 cm.
- Najwięcej widzów (62046) w historii ligi przybyło do hali Georgia Dome w Atlancie, aby obejrzeć zespół Michaela Jordana w starciu z Jastrzębiami. Chicago Bulls podtrzymało zwycięską passę (8 zwycięstw z rzędu) pokonując gospodarzy 89:74.
