Harrisburg w Pensylwanii. Przewodnik po miastach w USA. Pomimo że ze swoją populacją 50 tys. mieszkańców – jak na warunki amerykańskie – nie jest miastem specjalnie ludnym, to niejednokrotnie odgrywało istotną rolę w historii kraju, głównie podczas wojny secesyjnej. Harrisburg w Pensylwanii, położone w północno – wschodniej części USA, posiada obecnie silną pozycję finansową i gospodarczą. W 2010 roku miesięcznik Forbes oznaczył je jako drugie w kraju miasto, gdzie warto założyć rodzinę.
Harrisburg w Pensylwanii
Harrisburg to nie tylko stolica stanu, ale też siedziba powiatu Dauphin County. Miasto ma w przybliżeniu 49,7 tys. mieszkańców i jest dziesiątym co do wielkości miastem Pensylwanii. Bardziej zaludnionymi w stanie są między innymi: Filadelfia, Pittsburgh i Allentown. Powierzchnia, jaką zajmuje Harrisburg, to 27 km kw. na wysokości 98 metrów nad poziomem morza.
Stolica Pensylwanii zlokalizowana jest w bliskiej odległości od innych dużych miast kraju, a także względnie niedaleko Oceanu Atlantyckiego. Jakie do odległości? Filadelfia – 160 km, Nowy Jork – 240 km, Waszyngton – 190 km, Atlantic City (Ocean Atlantycki) – 260 km, oraz miasto Pittsburgh – 310 km.
Topografia i klimat
Harrisburg położony jest w południowej części Pensylwanii, nad rzeką Sasquehanna. Niedaleko, na północ od miasta, wznosi się należące do gór Appalachy, pasmo górskie Blue Mountain. Wysokość jego szczytów to nieco ponad 700 metrów n. p. m. Na zachód i wschód od miasta znajdują się zielone doliny z żyzną glebą.
Nad powiatem Dauphin County walczą ze sobą wpływy dwóch klimatów wilgotnego subtropikalnego i oceanicznego. Powoduje to, że wyraźnie zaznaczają się tam cztery pory roku. Lato jest gorące i wilgotne, ze średnią lipcową temperaturą wynoszącą 30 stopni Celsjusza. Często występują również burze. W zimie średnia temperatura może spaść nieznacznie poniżej 0 stopni Celsjusza, ale zdarzają się śnieżyce. Ilość opadów jest równomierna w przeciągu całego roku.
Pejzaż miasta, dzielnice
Harrisburg posiada wyraźnie zarysowane centrum, pełne wysokich biurowców, stanowiących siedzibę władz i „biznesu”. Wyróżnia się między nimi Pensylvania State Capitol – siedziba władz stanowych, budynek oddany do użytku został w 1906 roku. Centralna kopuła wznosi się na wysokość 83 metrów. Warto nadmienić, że wzorowana była na kopule Bazyliki Św. Piotra w Watykanie.
Budynek zaprojektowany został przez Josepha Millera z Huston, zdobią go rzeźby autorstwa George Gray Bernarda, freski i obrazy Violet Oakley i mozaika Henry’ego Mercera, prezentująca sceny z historii Pensylwanii. Siedziba władz stanowych jest jednak dopiero trzecim z najwyższych budynków Harrisburga. Wyższymi są budynki 333 Market Street, wznoszący się na wysokość 104 metrów oraz Pensylvania Place, która mierzy 89 metrów wysokości.
Demografia
Według spisu przeprowadzonego w 2010 roku w mieście nieznacznie ponad 50 procent populacji stanowią obywatele afroamerykańscy. Ludności rasy białej jest 31 procent. Spośród grup etnicznych najbardziej wyróżniają się: Latynosi – 18 procent, Niemcy – 15 procent, Irlandczycy – 6 procent oraz Azjaci – 3,5 procent ogółu mieszkańców.
Historia Harrisburga
Jak już zostało wspomniane, Harrisburg pomimo relatywnie niedużej liczebności posiada długą historię, w czasie której znacząco zapisało się w dziejach kraju. Nazwę zawdzięcza angielskiemu przedsiębiorcy i traperowi Johnowi Harrisowi. W 1812 roku zostało ustanowione stolicą Pensylwanii, a w 1839 roku wspomniany przedsiębiorca kandydował do godności prezydenta USA z ramienia partii wigów. Podczas wojny secesyjnej miasto było ważnym ośrodkiem szkolenia armii „Północy”.
Przez mieszczący się w granicach Harrisburga Obóz Curtin przewijały się dziesiątki tysięcy żołnierzy. W tamtym gorącym czasie Harrisburg był też istotnym węzłem kolejowym. Miasto było dwukrotnie oblegane.
Za pierwszym razem nie udało się go zdobyć słynnemu generałowi Robertowi E. Lee. Za drugi razem wojska Unii również stawiły skuteczny opór, a bitwa pod Sporting Hill kilka kilometrów od miasta, stoczona w 1863 roku, uznawana jest za najważniejszą potyczkę tej wojny w północnej części kraju.
W drugiej połowie XIX wieku Harrisburg był przede wszystkim ważnym w skali kraju ośrodkiem przemysłu hutniczego i stalowego. Wraz z postępem przemysłu nie szedł jednak rozwój społeczny, a głównie socjalny. Złe warunki higieniczne ściągały na miasto wiele epidemii. W czerwcu 1979 roku miasto nawiedziły powodzie i silny, destrukcyjny huragan Agnes.
Gospodarka
Można powiedzieć, że rewolucja przemysłowa obaliła historycznie przypisaną wiodącą rolę przemysłowi stalowemu. Jest on oczywiście nadal obecny w Harrisburgu, o czym świadczy siedziba Accelor Mittal Steel, ale też zagościły inne branże. Obecnie to głównie: usługi, nowoczesne technologie, biotechnologia, przemysł spożywczy i farmaceutyczny. Znanymi firmami działającymi w mieście są: Ahold USA, IBM, Hershey Foods, Harsco Corporation, Tyco Electronics i Volvo.
Centra Kultury
Centrum kulturalne miasta niewątpliwie stanowi znajdujące się w śródmieściu Centrum Nauki i Sztuki Whitakera. Oddano go do użytku w 1999 roku i był pierwszym kompleksem w USA, gdzie sztukę wykorzystywano dla dobra nauki i na odwrót. Cały kompleks zajmuje 12 tys. metrów kwadratowych – to sale wykładowe, koncertowe, galerie i wiele innych. Można tam obejrzeć film w nowoczesnym systemie IMAX.
The Forum Auditorium jest kolejnym miejscem w mieście, integrującym różne dziedziny sztuk wizualnych i scenicznych. Posiada salę koncertową na 1763 widzów oraz dużą salę wykładową. Zbudowane było w latach 1930 – 1931 i mieści się w kompleksie State Capitol. Od początku jest siedzibą zespołu Harrisburg Symphony Orchestra.
Downtown Harrisburg
Mniej więcej od 2001 roku nastąpił wyraźny rozwój i rozrost jednej z centralnych dzielnic – Harrisburg Downtown – widoczny między innymi w zwiększeniu się liczby atrakcyjnych klubów jazzowych, oferujących liczne koncerty i festiwale w tym gatunku.
Kolejnym ciekawym obiektem miasta jest Pensylvania Farm Show Complex & Expo Center. To funkcjonujący całorocznie kompleks nie tylko koncertowy czy kinowy, ale też wystawowy. Zgodnie z nazwą, głównym punktem są tam cykliczne styczniowe wystawy i targi rolnicze, dziś już w zasadzie unikatowe w skali kraju. Wtedy to następuje też jakaś specyficzna interakcja oraz integracja rolnictwa i sztuki.
Prezentowane są żywe, hodowlane zwierzęta, ale też lokalni artyści wizualizują je jako rzeźby z włókna szklanego, prezentując na otwartej przestrzeni, w centralnych punktach miasta. W tym samym miesiącu odbywa się tam Pensylvania Auto Show. Mowa oczywiście o wystawie motoryzacyjnej, na której zobaczyć można nie tylko nowinki z tej sfery, ale też łyknąć nieco historii. Eksponowane są bowiem również okazy z muzeum motoryzacji Hershey. Znajdziemy tam nawet łodzie motorowe czy wozy campingowe.
W lutym z kolei kompleks oferuje East Sports & Outdoor Show. To wystawa i targi tematyczne, związane z takimi dziedzinami, jak wędkarstwo, myślistwo, jeździectwo i trekking. W hali zatem można mieć do czynienia z czymś, co z zasady uprawia się na świeżym powietrzu, w zespoleniu z naturą.
Na tej imprezie od kilku lat wąskim jeszcze cieniem kładą się protesty ekologów oraz przeciwników używania broni palnej w USA, która niejednokrotnie prezentowana była w sposób bardzo praktyczny i dosłowny. Pensylvania Farm Show Complex zajmuje łączną powierzchnię 240 tys. m kw., z czego ponad 1/3 obszaru ustawiona jest pod dachem. Składa się na niego 11 budynków i 3 duże areny.
Muzea i ciekawe miejsca
Broad Street Market to targowisko artykułów rolnych, założone dawno temu, bo w 1860 roku. Obecnie to jedno z najstarszych tego typu w kraju, spośród funkcjonujących od momentu powstania. Składają się na niego: budynek z kamienia, drugi z cegły i plac niezadaszony. Podczas wojny secesyjnej rynek miał za zadanie karmić ponad 300 tysięczną armię wojsk Unii.
Capital Area Gebelt to z kolei miejski szlak turystyczny, łączący zabytki, parki, bulwary. Jego łączna długość to 32 km.Warto wymienić także Pomnik Poległych hrabstwa Dauphin, obelisk wzorowany na klasycznej rzymskiej formie, upamiętniający ofiary wojny secesyjnej.
W Harrisburg znajdziemy też ciekawostkę – replikę nowojorskiej Statui Wolności o wysokości 5,5 metra.
Fort Hunter jest budynkiem mieszkalno–obronnym. Jego budowę zapoczątkowano już w 1755 roku, a nazwę nosi na cześć znanego w lokalnej historii trapera Roberta Huntera. To dwupiętrowa willa otoczona murem, położona w dzielnicy Carlisle.
Jeden z najstarszych budynków w mieście, zbudowany w 1766 roku, nosi nazwę John Harris – Simon Cameron Mansion. Jest to dwupiętrowa willa w dzielnicy Harrisburg Historic District – obok stałej ekspozycji historycznej znajduje się tam również bogata biblioteka.
Rynek miasta datowany jest na 1785 rok, i jest historycznie centralnym punktem miasta. Obecnie zabudowany nowoczesnymi obiektami posiada kształt bardziej podłużny, niż klasyczne europejskie rynki. Wśród muzeów warto wspomnieć o Narodowym Muzeum Wojny Secesyjnej, zlokalizowanym w Park Reservoir. Tematycznie związane jest z wojną i jej okresem historycznym, prezentuje ekspozycje stałą oraz liczne wystawy i imprezy czasowe.
W Harrisburg znajdziemy również Narodowe Muzeum Pożarnictwa, posiadające bogatą kolekcję eksponatów związanych z głównym tematem. Muzeum Stanowe Pensylwanii zlokalizowane w śródmieściu, jest częścią kompleksu State Capitol. Ciekawostką w Harrisburg jest Plac Truskawkowy (Strawberry Square) – położony niedaleko State Capitol. To miejsce otoczone jest zarówno nowoczesną, jak i zabytkową zabudową.
Ciekawe mosty
Za atrakcję architektoniczną w Harrisburg można uznać trzy główne mosty na rzece Susquehanna. Posiadają ciekawą konstrukcję, co daje również atrakcyjny aspekt wizualny. Pierwsza z przepraw to State Street Bridge – ukończony w 1930 roku, a w 1988 roku wpisany do rejestru zabytków.
Posiada długość 400 metrów, jest jednopokładowy i zawieszony na łukach. Na jego zachodniej stronie, po każdej ze stron usytuowane są dwa pylony (pionowe szerokie słupy) o wysokości 44 metrów, zakończone figurami orłów, z których jeden symbolizuje Armię Stanów Zjednoczonych, a drugi marynarkę wojenną kraju.
U podstawy każdego z łuków osadzona jest rzeźba jednego z typów broni, używanej przez US ARMY. Drugim mostem jest Mullberry Street Bridge – to betonowa przeprawa łukowa pomiędzy Cameron Street a Paxton Creek. Swoją obecną formę i kształt utrzymuje od 1909 roku.
Ostatni z mostów to Walnut Street Bridge – most kratownicowy oddany do użytku w 1890 roku. Funkcjonował do roku 1996, kiedy to powódź zerwała środkową jego część. Wpisany jest do Krajowego Rejestru Miejsc Historycznych w 1971 roku – obecnie w fazie rewitalizacji.
Co zobaczyć w pobliżu Harrisburga
Warto nadmienić o atrakcji turystycznej, znajdującej się w niedalekiej odległości od Harrisburg. Chodzi tutaj o Appalachy, pasmo górskie ciągnące się południkowo na północny zachód od miasta, z wyszczególnieniem łańcucha Blue Mountain.
Po polsku zwane „Pasmem Błękitnym” jest najwyższym łańcuchem tych gór, przy wysokości ponad 2000 m. n. p. m., a ciągnie się przez długość około 1 tys. km.
Appalachy są najstarszymi górami Ameryki. Co jednak istotniejsze oferują ciekawą rzeźbę terenu, piękne krajobrazy, odkryte i zalesione trasy turystyczne oraz urokliwe kaniony i jeziora. Wzdłuż całego pasma biegnie dogodny i łatwo dostępny szlak turystyczny.
Warto wspomnieć, że Harrisburg jest miastem siostrzanym dla kilku miast polskich: Lelowa, Lublina i Torunia.
