Denver w Colorado w USA. Właśnie tu, w stolicy stanu Colorado, znajduje się główny kościół rzymskokatolickiej diecezji – bazylika katedralna Niepokalanego Poczęcia Najświętszej Marii Panny. W 1979 r. papież Jan Paweł II nadał kościołowi tytuł bazyliki mniejszej. Przy okazji Światowych Dni Młodzieży Ojciec Święty odprawił tam mszę. W Denver, leżącym nad rzeką Platte, warto zobaczyć jeszcze kościół św. Józefa i grotę Najświętszej Matki Bożej.
Denver to stolica amerykańskiego stanu Kolorado. Usytuowana jest u podnóża Gór Skalistych nad rzeką Platte Południową. Początki miasta sięgają 1858 roku, kiedy to zaczęło tu rozkwitać górnictwo. Rzeka stanowi bardzo ważny element rozwoju miasta. Platte ma 628 km długości i tworzą je Platte Południowa i Platte Północna.
Platte Południowa odwadnia wschodnią część Gór Skalistych. Swój początek ma w pasie Park Range, płynie na północny zachód na Wielkie Równiny i tam łączy się z Platte Północną. Odgrywa ważną rolę w gospodarce regionu.
Oprócz Denver, z ważniejszych miast nad rzeką Platte położone jest jeszcze Greeley.
Największe przedmieścia Denver to: Lakewood, Aurora, Arvada, Englewood, Littleton, Thorton i Wheat Ridge. Co ciekawe, Denver usytuowane jest na wysokości 1609 m n.p.m. Ma powierzchnię liczącą 401 kilometrów kwadratowych, a gęstość zaludnienia wynosi ponad 1500 osób na kilometr kwadratowy.
Początki miasta datuje się na 1858 r. W regionie rozwijało się wtedy górnictwo. W drugiej połowie XIX w. w Denver otwarto Muzeum Sztuki, w którym można było podziwiać indiańską sztukę. Obecnie w mieście dominują branże lotnicze, samochodowe, spożywcze, metalowe, chemiczne i finansowe.
Co zwiedzić w Denver
Spośród wielu atrakcji Denver największą popularnością cieszy się ogród zoologiczny, który powstał w 1896 r. Co ciekawe, to właśnie tam kilka lat temu urodziła się zebra Grevy’ego – najbardziej zagrożony wyginięciem gatunek zebry. Zwierzątko nazwano Lakota. Ogród zoologiczny posiada akredytację Stowarzyszenia Ogrodów Zoologicznych i Akwariów.
Zamieszkuje go około 4 tys. zwierząt spośród blisko 150 gatunków fauny. Gospodarze zoo starają się zapewnić zwierzętom warunki życia jak najbardziej zbliżone do ich naturalnego środowiska. Klatki zastąpiono otwartymi wybiegami.
Będąc w Denver z pewnością warto odwiedzić znajdujący się w okolicach Park Narodowy Gór Skalistych. Zajmuje on ponad tysiąc kilometrów kwadratowych. Przez park przebiega najwyżej położona w USA droga Trail Ridge Road.
W parku znajdują się wycieczkowe szlaki, jeziora, strumienie i wysokie szczyty. Różnorodność krajobrazu z pewnością sprawi, że wizyta w tym miejscu będzie niezapomnianym przeżyciem. Park dzieli się na części wschodnią i zachodnią. Zachód to skalisty teren, a wschód przede wszystkim to niezwykle bujna roślinność tego regionu Stanów Zjednoczonych.
Zwiedzanie Denver
Ozdobą miasta jest bazylika katedralna Niepokalanego Poczęcia Najświętszej Marii Panny – główny kościół rzymskokatolickiej diecezji Denver. Pierwszy kościół zbudowano w mieście w połowie XIX w., a w 1860 r. odprawiono tu już pierwszą mszę. Sześć lat później proboszcz Joseph P. Machebeuf został biskupem diecezji Colorado, co spowodowało, że kościół pw. Najświętszej Marii Panny został prokatedrą. W 1902 r. rozpoczęto budowę nowej katedry.
Zaprojektował ją Leon Coquard. Inspiracją dla twórcy był kościół św. Mikołaja we francuskiej miejscowości Munster. W 1911 r. powstały dwie wieże o wysokości 64 metrów. Dziesięć lat później oficjalnie poświęcono nową katedrę. W 1979 r. papież Jan Paweł II nadał jej status bazyliki mniejszej. W 1993 r. gościł on w Denver przy okazji Światowych Dni Młodzieży i odprawił w bazylice mszę. Archidiecezją Denver przewodzi arcybiskup, który jest jednocześnie metropolitą miasta.
Kościół który wybudowali Polacy
Oprócz bazyliki katedralnej Niepokalanego Poczęcia Najświętszej Marii Panny w Denver można zobaczyć jeszcze kościół św. Józefa. Zbudowali go Polacy, którzy wyemigrowali do Globeville – dzielnicy Denver. Warto nadmienić, że w 1993 r. w parafii gościł kardynał Józef Glemp. Świetną promocją dla kościoła były Światowe Dni Młodzieży. Końcem lat 80 – tych zdecydowano o remoncie kościoła św. Józefa.
Pomalowano ściany i ozdobiono je motywami biblijnymi i górskimi. W 1994 r. przed budynkiem postawiono krzyż. Do kościoła św. Józefa turystów przyciąga zbudowana w 1997 r. grota Najświętszej Matki Bożej. Poświęcił ją arcybiskup Denver Charles Chaput. Figurkę Matki Boskiej Niepokalanie Poczętej sprowadzono z Włoch.
Co ciekawe, w grocie cały czas palą się świece. Wierni wypraszają u Matki Bożej łaski dla siebie i swoich bliskich. Warto wspomnieć, że w kościele tym odprawiane są msze święte w języku polskim skierowane do polskich imigrantów.
Polskie wątki w Denver
W 1926 r. dzięki ks. Janowi Guzińskiemu w Denver powstała polska szkoła. Bezpłatną placówkę prowadziły zakonnice ze Zgromadzenia Sióstr Świętego Józefa. Nauka obejmowała 8 klas podstawowych. Szkoła cieszyła się dużym zainteresowaniem.
W pierwszym roku działalności placówki zgłosiło się do niej ponad 150 uczniów. Niestety, na początku lat 70 – tych ją zamknięto – brakowało funduszy na utrzymanie budynku i podopiecznych.
Sytuację zmienił dopiero przyjazd do Denver papieża. To pomogło wiernym podjąć decyzję o wznowieniu zajęć w szkole. Odbywały się one w każdą niedzielę i przeznaczone były dla dzieci i młodzieży w różnym wieku – od przedszkola po szkołę średnią. Program nauczania tworzono zgodnie z wytycznymi amerykańskiego Zrzeszenia Nauczycieli Polskich.
W Denver mieszka wielu Polaków. Oprócz polskich kościoła i szkoły w mieście znajdują się również Klub Polski oraz polskie restauracje i sklepy. Co ciekawe, Polonia w Denver ma również swoją gazetę – miesięcznik „Życie Kolorado”.
To bezpłatne czasopismo wydawane wyłącznie w języku polskim. Znajdują się w nim artykuły o tematyce publicystycznej, informacyjnej i kulturalnej. Miesięcznik dostępny jest w całym Kolorado, a także w stanach Alaska, Hawaje, stan New Jersey, Utah i Nowy Meksyk.
Miesięcznik powstał w 2009 r. Był to pomysł Katarzyny Hypsher. „Życie Kolorado” jest jednym z nielicznych polskich pism, drukowanych na terenie Stanów Zjednoczonych. Wydawcy gazety chętnie angażują się w organizację różnych wydarzeń promujących Polskę i integrujących Polaków z innymi mieszkańcami Denver. Z ich inicjatywy odbywają się Dni Sztuki Polonijnej w Kolorado, Polonijny Piknik Piłkarski czy bale sylwestrowe organizowane dla Polonii.
Miesięcznik obejmuje też patronaty nad imprezami, wspiera np. Polonijne Mistrzostwa Świata w Wędkarstwie. Poza tym redakcja chętnie angażuje się w akcje charytatywne i pomaga Polakom potrzebującym pomocy. Czuwa też nad polską szkołą w Denver.
Polacy w gazecie
Z miesięcznikiem współpracowali do tej pory m.in. Adam Lizakowski i Szczepan Sadurski. Ten pierwszy to polski poeta, tłumacz i fotograf. Do USA wyemigrował, gdy w kraju wybuchł stan wojenny. Mieszkał najpierw w San Francisco, obecnie tworzy w Chicago. Debiutował publikacjami w warszawskim „Tygodniku Kulturalnym” w 1980 r. Oprócz „Życia Kolorado” podczas pobytu na emigracji związany był również z paryską „Kulturą” i z nowojorskim „Dziennikiem”.
Jego teksty tłumaczone były na wiele języków, takich jak: angielski, niemiecki, rosyjski, francuski, hebrajski, litewski, ukraiński, hiszpański, chiński czy białoruski. Adam Lizakowski był jednym z założycieli grup literackich w Los Angeles i San Francisco, redaktorem naczelnym miesięcznika społeczno – kulturalnego „Razem” w San Francisco oraz poetyckiego wydania „Dwa Końce Języka” w Chicago. Twórca jest członkiem Stowarzyszenia Pisarzy Polskich.
Doceniony przez krytyków
Lizakowski tłumaczył dzieła amerykańskich poetów m.in. W.C. Williamsa, Walta Whitmana, Carla Sandburga, Langstona Hughesa czy Allena Ginsberga. Z angielskiego przetłumaczył też wiersze chińskiego poety i filozofa Laoziego oraz wiersze perskiego twórcy z XII w. – Rumiego.
Ma na swoim koncie takie tomiki jak: „Wiersze Amerykańskie” z 1990 r., „Na kalifornijskim brzegu” z 1996 r., „Chicago. Miasto Nadziei” z 1998 r. czy „Legenda o poszukiwaniu ojczyzny”, wydany w 2001 r. Może pochwalić się licznymi prestiżowymi nagrodami. W międzynarodowym konkursie „Zachodnie losy Polaków” im. gen. Stanisława Maczka otrzymał pierwsze miejsce za „Zapiski znad Zatoki San Francisco”.
Wyróżniło go też UNESCO przyznając mu „Laur UNESCO”. Poeta odebrał nagrodę podczas inauguracji Światowego Dnia Poezji w 2008 r. Wśród dowodów uznania wobec twórczości Lizakowskiego warto wspomnieć jeszcze o nagrodzie fundacji Władysława i Nelli Turzańskich z Kanady, przyznawaną za wybitne osiągnięcia w dziedzinie kultury polskiej.
Otrzymał ją za całokształt twórczości, z uwzględnieniem głównie tomów „Złodzieje czereśni. Wiersze i poematy” oraz „Legendy o poszukiwaniu ojczyzny”.
Cztery lata temu Adam Lizakowski otrzymał od Prezydenta Polski Kawalerski Krzyż Orderu Zasługi RP. Dla polskiego poety było to bardzo ważne odznaczenie. Adam Lizakowski za granicą doskonale promował polską kulturę. W 2016 r., po ponad 30 latach emigracji wrócił do Polski
Rysownik i satyryk
Drugi Polak związany z miesięcznikiem „Życie Kolorado” – Szczepan Sadurski to polski satyryk, rysownik i dziennikarz. Debiutował już w wieku 14 lat w polskim czasopiśmie dla młodzieży „Świat Młodych”.
Do tej pory opublikował ponad 6 tys. rysunków w ponad 200 polskich i zagranicznych wydawnictwach. Zdobył prestiżową „Złotą Szpilkę” – nagrodę tygodnika satyrycznego „Szpilki”, przyznawaną za najlepszy rysunek roku. Wystawy jego dzieł można było oglądać w Nowym Jorku, Moskwie, Melbourne, Wilnie, Barcelonie czy Atenach.
W 1991 r. Szczepan Sadurski założył Superpress – wydawnictwo humoru i satyry, które wydawało początkowo jeden miesięcznik „Dobry Humor”. Kolejnymi gazetami były: „103 Najlepsze Dowcipy”, „Dowcip Miesiąca” czy „Super Dowcipy”. Sadurski tworzył też zabawne komentarze w formie rysunków, prezentowane w telewizyjnych programach „Konsument” czy „Bliżej siebie”.
Z jego inicjatywy powstała Partia Dobrego Humoru – organizacja mająca na całym świecie ponad 4 tys. członków. Polski satyryk często pełni funkcję jurora w konkursach kabaretowych. Przewodził m.in. międzynarodowemu konkursowi satyrycznemu „Big and Small” w Sztokholmie. Dwa lata temu Polak otworzył w Nowym Jorku wystawę zatytułowaną „Polacy w Nowym Jorku w karykaturze Sadurskiego”.
Turystyka kwitnie w Denver
Do Denver przybywa wielu turystów. W mieście z pewnością nie można się nudzić. W Civic Central Parku warto odwiedzić miejskie muzea: Colorado History Museum i Denver Museum Natural History. Warto również wybrać się t do Red Rocks Amphitheater, gdzie odbywa się wiele koncertów rockowych i klasycznych.
Poza tym atrakcją dla zwiedzających miasto jest również okazały Colorado State Capitol – siedziba władz stanu Colorado. Budynek ten stylem nawiązuje do architektury stanowych obiektów architektury waszyngtońskiej.
